Juridisch en Beleidsmatig Kader – Hulphond als Maatwerkvoorziening (Wmo 2015)

1. Wettelijk Kader: Wet maatschappelijke ondersteuning 2015

In het kader van de Wmo 2015 (artikel 2.3.5 e.v.) rust op gemeenten de verplichting tot het bieden van een passende maatwerkvoorziening wanneer een ingezetene aantoonbare beperkingen ervaart in zijn of haar zelfredzaamheid of maatschappelijke participatie, en voorliggende of algemene voorzieningen onvoldoende toereikend zijn.

Een afwijzing van een aanvraag voor een maatwerkvoorziening mag uitsluitend plaatsvinden na een zorgvuldig en op de persoon toegespitst onderzoek. Deze plicht volgt uit zowel de Wmo zelf als uit vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (CRvB).

Onze organisatie faciliteert dit onderzoeksproces middels een uitgebreide en systematische intakeprocedure, waarin onder meer medische, psychosociale en functionele informatie wordt verzameld die relevant is voor de beoordeling van de inzet van een hulphond. Deze gegevens bieden een solide basis voor de gemeentelijke besluitvorming.

2. Jurisprudentie en Beleidsstandpunten

De inzet van hulphonden wordt in toenemende mate juridisch erkend als een passende maatwerkvoorziening, mits de noodzaak en effectiviteit in het individuele geval voldoende onderbouwd zijn.

Relevante jurisprudentie en beleidsbronnen:

• Rechtbank Den Haag, 31 januari 2024 (ECLI:NL:RBDHA:2024:865)
  Gemeente moet de kosten van een hulphondtraject vergoeden bij onvoldoende alternatieve voorzieningen.
  ➤
• Centrale Raad van Beroep, 12 februari 2020 (ECLI:NL:CRVB:2020:351)
  De CRvB oordeelt dat gemeenten bij de beoordeling van Wmo-aanvragen geen generiek afwijzingsbeleid mogen hanteren. Maatwerk vereist individuele beoordeling.
  ➤
• Ministerie van VWS, uitlating minister Conny Helder (2023):

“Gemeenten mogen niet bij voorbaat afwijzen. Zorgvuldig en objectief onderzoek is verplicht, ook bij bijzondere voorzieningen zoals hulphonden.”
➤ Bron: Binnenlands Bestuur

Let op: Een beroep op eerdere afwijzingen of verouderde beleidsregels zonder individueel onderzoek is in strijd met de eisen van de Wmo 2015 én met het gelijkheidsbeginsel (art. 1 Grondwet en art. 14 EVRM).

3. Besluitvorming, Termijnen en Rechtsbescherming

Beslistermijn (art. 2.3.5 lid 5 Wmo 2015):

De gemeentelijke beschikking op een aanvraag voor een maatwerkvoorziening moet binnen 8 weken worden afgegeven. In uitzonderlijke omstandigheden kan deze termijn eenmalig worden verlengd met maximaal 6 weken (Awb, art. 4:14 lid 3).

➤ Maximaal toegestane beslistermijn: 14 weken.

Bezwaar en (hoger) beroep:

• Tegen een besluit staat op grond van de Algemene wet bestuursrecht binnen 6 weken bezwaar open.
• Bij ongegrondverklaring van het bezwaar kan beroep worden ingesteld bij de rechtbank, sector bestuursrecht.
• Indien nodig volgt hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep (CRvB).

Het proces van bezwaar en beroep is juridisch noodzakelijk, maar voor de burger vaak belastend. Gemeenten worden daarom opgeroepen om preventief juridische procedures te voorkomen door hun onderzoeks- en motiveringsplicht serieus te nemen.

4. Conclusie en Aanbevelingen

De inzet van een hulphond kan onder omstandigheden een aangewezen, noodzakelijke en doeltreffende maatwerkvoorziening zijn onder de Wmo 2015. Dit is bevestigd in meerdere rechterlijke uitspraken.

Gemeenten dienen:

• Geen standaard- of categoriale uitsluitingen toe te passen.
• Altijd een individuele en objectieve beoordeling uit te voeren.
• Af te zien van argumentaties die strijdig zijn met actuele jurisprudentie of beleidsopvattingen van het Rijk.
• Aanvragen gemotiveerd toe of af te wijzen, op basis van volledig en actueel onderzoek.

Onze organisatie levert met de intakeprocedure reeds de noodzakelijke onderbouwing voor dit onderzoek. Daarmee faciliteren wij een zorgvuldige en juridisch houdbare besluitvorming, in het belang van zowel gemeente als burger.